Ένας Αγιοπροδρομίτης μετανάστης στην Αμερική

Φτώχεια, εξαθλίωση, εκμετάλλευση, αγώνας για επιβίωση, ανεργία, αναζήτηση για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους που αναγκάζουν κάποιον να εγκαταλείψει την χώρα του, τον τόπο του, συγγενείς, φίλους και γνωστούς και να ξενιτευθεί. Αμερική! Ένας προορισμός που παλαιότερα τουλάχιστον φάνταζε ως "Η γη της επαγγελίας". Ένας τόπος που "υποδέχτηκε" χιλιάδες Ελλήνων που αναζητούσαν την τύχη τους.

Ψάχνοντας πρόσφατα στο αρχείο της Νήσου Έλλις της Ν. Υόρκης¹, βρέθηκα μπροστά στο όνομα ενός Αγιοπροδρομίτη, ο οποίος ταξίδεψε με πλοίο στην Αμερική. Το όνομά του ήταν Αργύριος Καράς, το οποίο μάλιστα κατά την μεταγραφή του από το πρωτότυπο έγγραφο γράφηκε λάθος (Arighinoz Karos!). Με λίγη προσοχή στο αυθεντικό έγγραφο, το σφάλμα αυτό είναι ευδιάκριτο. Το συγκεκριμένο έγγραφο είναι ουσιαστικά η λίστα των αλλοδαπών επιβατών του πλοίου, με πλήρη περιγραφή των στοιχείων του καθενός. Τα στοιχεία που αντλούμε είναι τα εξής:

Το πλοίο με το οποίο ταξίδεψε ονομαζόταν Mendoza. Απέπλευσε από την Νάπολη της Ιταλίας στις 19 Απριλίου 1912 και αφίχθη στην Νήσο Έλλις της Ν. Υόρκης στις 3 Μαΐου 1912. Στη λίστα των επιβατών και με αριθμό 663 διαβάζουμε το ονοματεπώνυμο Αργύριος Καράς, ετών 22. Αναφέρεται ως ανύπαντρος άρρεν και επαγγέλεται έμπορος. Γνωρίζει γραφή και ανάγνωση, η εθνικότητά του ελληνική. Τελευταίος τόπος κατοικίας του, ο οποίος αναφέρεται και ως τόπος γεννήσεώς του, τα Ρεσετνίκια (Resetnikias), Ελλάδα, ο σημερινός δηλαδή Άγιος Πρόδρομος. Ως κοντινότερος συγγενής του στην Ελλάδα αναφέρεται ο πατέρας του Αθανάσιος (father Athanasios Resetnikion). Τελικός του προορισμός η Νέα Υόρκη.

Πλήρωσε ο ίδιος το εισιτήριο του ταξιδιού και μάλιστα είχε μαζί του και 62 $ για τα πρώτα του έξοδα, μεγάλο ποσό, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι περισσότεροι επιβάτες είχαν μαζί τους 25 $. Δεν είχε ξαναεπισκεφθεί, όπως αναγράφεται, την Αμερική και ο μόνος γνωστός που είχε στην χώρα αυτή και στον οποίο θα πήγαινε ήταν ο φίλος Γεώργιος Πανόπουλος (friend Georgio Panopoulos), ο οποίος διέμενε στην Ν. Υόρκη, στη λεωφόρο 90 - 50 av.

Όσον αφορά τα σωματικά του χαρακτηριστικά, ήταν αρτιμελής και υγιέστατος, με καστανά μαλλιά και μάτια, και ύψος 5 πόδια και 7 ίντσες (1.70 m). Εδώ λοιπόν τελειώνει η περιγραφή των στοιχείων του συγκεκριμένου εγγράφου.

Ποιός ήταν όμως αυτός ο Αγιοπροδρομίτης; Στην συγκεκριμένη περίοδο που αναφερόμαστε, υπήρχαν στα Ρεσετνίκια 3 άτομα με το όνομα Αργύριος Καράς και αυτή περίπου την ηλικία:

α) Ο Αργύριος Καράς του Νικολάου και της Άννης, γεννηθείς το 1877 και από το 1891 μοναχός στην Ι.Μ. Βατοπεδίου.

β) Ο Αργύριος Καράς του Μόσχου, γεννηθείς το 1888, και στο επάγγελμα υποδηματοποιός και

γ) Ο Αργύριος Καράς του Αθανασίου, γεννηθείς το 1882, στο επάγγελμα φαρμακοποιός.

Ο πρώτος αποκλείεται, γιατί εκείνη την περίοδο (1912) ήταν ήδη στο Άγιον Όρος. Ο δεύτερος ταιριάζει περισσότερο ηλικιακά με τον συγκεκριμένο ταξιδιώτη, μια και το 1912 ήταν 24 ετών. Όμως το πατρώνυμο του τρίτου (Αθανάσιος) μας υποχρεώνει να τον ταυτίσουμε με το άτομο που αναφέρεται στο έγγραφο. Βέβαια το 1912 ήταν 30 ετών, αλλά ίσως η πραγματική του ηλικία να αποκρύφτηκε σκόπιμα.

Πρόκειται δηλαδή για τον Αργύριο Καρά του Αθανασίου, φαρμακοποιό στο επάγγελμα και γεννηθέντα το 1882. Ως φαρμακοποιός, σίγουρα γνώριζε γραφή και ανάγνωση, και θα μπορούσε κάλλιστα να δηλώσει στις τελωνειακές αρχές οτι ήταν έμπορος. Όσον αφορά τον γνωστό του με το όνομα Γεώργιος Πανόπουλος, στον οποίο πήγαινε μάλλον συστημένος στην Αμερική, δεν γνωρίζουμε τίποτε. Μάλλον δεν ήταν από τον Άγιο Πρόδρομο, γιατί τέτοιο επίθετο ουδέποτε υπήρξε εδώ.

Στο ίδιο αρχείο βέβαια αναγράφεται ένας Γεώργιος Πανόπουλος, ο οποίος έφτασε στην Αμερική το 1909 με το πλοίο Laura, το οποίο απέπλευσε από την Πάτρα. Προερχόταν από την Μέκλια (άγνωστο χωριό ή πόλη) της Ελλάδας, ήταν έμπορος και πήγαινε στην Βοστόνη να βρει τον θείο του Γεώργιο Τσαμπάσση (George Champassis). Υπάρχουν και άλλοι δύο με αυτό το όνομα, οι οποίοι όμως πήγαν στην Αμερική μετά το 1912 και δήλωσαν ότι ήταν η πρώτη φορά τους που ταξίδευαν εκεί.

Ο Αργύριος Καράς αργότερα πρέπει να επέστρεψε στον Άγιο Πρόδρομο, μια και διασώζονται τα ονόματα των απογόνων του που έζησαν στο χωριό. Γιός του ήταν ο Αθανάσιος Καρράς (δεν γνωρίζω για άλλα παιδιά), ο οποίος έκανε οικογένεια και είχε παιδιά, τους Δημήτριο και Νικόλαο Καρρά.

1. Οι περισσότεροι μετανάστες έφευγαν από την Ελλάδα ακτοπλοϊκώς, από τα λιμάνια της Πάτρας, της Καλαμάτας και του Πειραιά. Κάποιοι από τη Νάπολη ή το Παλέρμο της Ιταλίας και μερικοί από την Τεργέστη. Τα πλοία, αποβίβαζαν τους μετανάστες στο νησί Έλλις, στην είσοδο της Νέας Υόρκης. Εκεί γινόταν ιατρικός έλεγχος και έμπαιναν σε ολιγοήμερη καραντίνα, πριν διασκορπιστούν στη μεγάλη αυτή χώρα.

Πρόσφατα, το αρχείο των επιβατών που αποβιβάζονταν στην νήσο Έλλις ψηφιοποιήθηκε και μπορεί κανείς να βρει στοιχεία εκατομυρίων μεταναστών στην διεύθυνση Ellis Island.

Μία συγκλονιστική περιγραφή των κακουχιών που βίωναν οι μετανάστες μπορεί κανείς να διαβάσει και στο πολύ ενδιαφέρον blog Aqua's!