Ο Άγιος Πρόδρομος, βρίσκεται στην κεντρική Χαλκιδική. Απέχει από την πρωτεύουσα, τον Πολύγυρο, μόλις 14 km. και από την Θεσσαλονίκη 50 km. Μετά την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, υπάγεται στον Δήμο Πολυγύρου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το χωριό κατοικείται από 452 κατοίκους, οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την εστίαση και τουρισμό, ή εργάζονται στα μεταλλεία Γερακινής (και παλαιότερα στου Βάβδου).

Η γραφική τοποθεσία στην οποία είναι χτισμένος ο Άγιος Πρόδρομος, με τον Ρεσετνικιώτη ποταμό - ή Τρανό λάκκο, ο οποίος αποτελεί μία από τις πηγές του Ολύνθιου - να διαρρέει το χωριό, τα παραδοσιακά σπίτια και την αναπαλαιωμένη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (χτισμένη το 1851), το καθιστούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών. Στις παραδοσιακές ταβέρνες - 9 στον αριθμό - ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί το πασίγνωστο σουβλάκι Αγίου Προδρόμου, παραδοσιακό ψωμί και γλυκά, μέλι, καφέ κτλ.

Σημαντικές εορτές αποτελούν η Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, το πανηγύρι στο εξωκλήσι του Αγίου Προδρόμου στις 28-29 Αυγούστου, το οποίο μάλιστα από τα παλαιά χρόνια συγκέντρωνε πλήθος πιστών, το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου, του Αη-Γιώργη, του Αη-Λια, της Αγ. Άννας.

Στην μακραίωνη ιστορία του, στο χωριό έχουν διασωθεί και πολλά έθιμα, όπως “Οι Φουταροί”, που ψάλουν τα τοπικά κάλαντα την παραμονή των Θεοφανείων, “Οι φουτχιές” που ανάβουν στις πλατείες του χωριού την παραμονή της Γεννήσεως του Αγίου Προδρόμου στις 23 Ιουνίου, το παραδοσιακό μασκάρεμα των παιδιών τις Απόκριες, η λιτανεία της ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής και άλλα πιο ξεχασμένα, όπως “Οι Λαζαρίνες”, “Το έθιμο της σ’χωρήσεως”.

10/4/15

Σήμιρα μαύρος ουρανός (Θρήνος Μ. Παρασκευής)

Το πρωί της Μ. Παρασκευής στον Άγιο Πρόδρομο λάμβανε χώρα και το εξής έθιμο. Τα αγόρια του χωριού γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι σε παρέες και έψελναν το "Σήμιρα μαύρους ουρανός". Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μοιρολόι που εξιστορεί τα Πάθη του Χριστού. Οι στίχοι έχουν ως εξής:

Σημίρα μαύρους ουρανός, σημίρα μαύρη μέρα,
σημίρα όλοι θλίβονται κι τα βουνά λυπούνται.
Σημίρα έβγαλαν βουλή οι άνομοι Οβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά κι οι τρισκαταραμένοι.
Για να σταυρώσουν το Χριστό, των πάντων βασιλέα,
ο Κύριος εθέλησε να λάβει περιβόλι,
να λάβει δείπνο μυστικό για να τον λάβουν όλοι.
Η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν μοναχή της,
την προσευχή της έκανε για τον μονογενή της.
Σώνουν κυρά μ' οι προσευχές, σώνουν και οι μετάνοιες,
και τον Υιό σου πιάσανε και στο χαλκιά τον πάνε,
και στου Πιλάτου την αυλή εκεί τον τυραννάνε.
Χαλκιά χαλκιά φκιάσε καρφιά, φκιάσε τρία πειρόνια,
κι εκείνος ο παράνομος πάει και φκιάνει πέντε.
Εσύ Φαρέχ που τα ‘φκιαξες πρέπει να μας διδάξεις,
τα δυο βάλτε στα χέρια Του και τ' άλλα δυο στα πόδια.
Το τρίτο το φαρμακερό βάλτε το στη καρδιά Του
να τρέξει αίμα και νερό να λιγωθεί η καρδιά Του.
Η Παναγιά σαν τ' άκουσε έπεσε κι ελιγώθη,
σταμνί νερό της ρίξανε, τρία κανάτια μόσχο,
και τρία μυροδόσταμνα για να της έρθει ο νους της.
Μα σαν της ήρθ' ο λογισμός, μα σαν της ήρθ' ο νους της
ζητεί μαχαίρι να σφαγεί, ζητεί γκρεμό να πέσει,
ζητεί κι αργυροψάλιδο να κόψει τα μαλλιά της.

5/4/15

Οι γιατροί

Χρονικά της Χαλκιδικής, Τεύχος 27-28, σελ. 9
Θεσσαλονίκη 1975
Σταύρου Αχ. Παπασταύρου, "Ιστορίες της Χαλκιδικής"

-----------------------------------------------------------------------------------------------

ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ

Τα παληά εκείνα χρόνια στη Χαλκιδική λίγοι ήταν οι επιστήμονες γιατροί. Οι περισσότεροι ήταν εμπειρικοί που διαδέχονταν στο επάγγελμα ο ένας τον άλλον οικογενειακώς. Από τις οικογένειες αυτές είναι αλήθεια πως βγήκαν και πολλοί επιστήμονες γιατροί στη διαδρομή των χρόνων μετέπειτα.

Πολλοί απ' αυτούς τους γιατρούς με την πείρα που αποκτούσαν είχαν πολλές φορές και επιτυχίες με τα διάφορα φάρμακα, τα περίφημα ιλιάτσια και μαντζούνια που έκαμναν μόνοι τους από βότανα και μπαχαρικά που τα προμηθευόταν από τους Εβραίους, που διατηρούσαν κάτι μικρομάγαζα στο Καπάνι της Θεσσαλονίκης και ειδικά στο λεγόμενο "Μπιτ-Παζάρ".

Συνηθισμένα γιατρικά ήταν το ρετσινόλαδο, το σουλφάτο (κινίνο), η αντιπυρίνη για την ελονοσία και τους πυρετούς γενικά και το ρεβέντι και η κίνα για το στομάχι και την αδυναμία.


Σ' όλες τις αρρώστιες η μοναδική σύστασι που γινόταν ήταν η αυστηρή δίαιτα. Κι έβλεπε κανείς τους αρρώστους, που σηκωνόταν κατόπιν με μοναδική τροφή "ένα τσκαλούδ' ρύζ'" να μη μπορούν να σταθούν στα πόδια τους. Για την αδυναμία αυτή έπαιρναν ένα μαντζούνι δυναμωτικό.

Περίφημοι είχαν γίνει τότε οι μουσαμάδες που έκαμναν μερικοί απ' τους γιατρούς αυτούς, για τις διάφορες πληγές, τις γιαράδες που λέγαν. Έναν τέτοιο μουσαμά έκαμνε ο Νικολάς ο γιατρός απ' τη Γαλάτιστα. Ήταν πράγματι αποτελεσματικός. Η φήμη του, εκτός της Χαλκιδικής, έφτασε και στη Θεσσαλονίκη. Γιάτρεψε δε εκεί έναν μεγάλο Τούρκο Μπέη, που δεν μπόρεσαν να γιατρέψουν όλοι οι γιατροί της Θεσσαλονίκης, γι' αυτό και η αμοιβή ήταν πραγματικά ηγεμονική. Για την αυστηρή δίαιτα που επέβαλαν τότε οι γιατροί αυτοί υπάρχει και το παρακάτω ανέκδοτο.

Μια μέρα ήρθε κάποιος από τα Ρεσιτνίκια, τον Άγιο Πρόδρομο, και ζήτησε να πάρη τον Νικολά τον γιατρό απ' τη Γαλάτιστα, για έναν άρρωστο. Είχε, όπως είπε, "κάψα τρανή κι λαγκουμαχούσι". Καβαλλίκεψε, λοιπόν, το άλογο, πήρε στο δισάκκι τα γιατρικά και πήγε στο χωριό. Εξετάζει τον άρρωστο και διαπιστώνει σοβαρή στομαχική αιτία. Του δίνει ένα ποτήρι ρετσινόλαδο και συνιστά αυστηρή δίαιτα. Άμα καθαρίσ' να μη φάη τίποτε, μόνο λίγο αλαφρό τσιορβά, είπε ο γιατρός, αλλ' αυτός μόλις άνοιξαν τα μάτια του κι αλάφρωσε ζήτησε να φάη. Και τι έφαγε ο αφιλότιμος για αλαφρό φαγητό; "Ένα μσουρ' σαλιαγκούδια νιρόβραστα". Το αποτέλεσμα ήταν, το βράδυ πήγε να σκάση απ' τον πυρετό και "παραλαλούσε" που έλεγαν. Γρήγορα πάλι ειδοποιούν το γιατρό να πάη, γιατί ο άρρωστος δεν ήταν καλά. Φτάνει πράγματι και τον βρίσκει σε κακά χάλια. Η γυναίκα του αρρώστου δίν' εξηγήσεις στο γιατρό για το αλαφρό φαγητό που έφαγε. Και ο γιατρός διατάσσει να του κάνουν κλίσμα. Έτσι καθάρισε, και σε δυο μέρες έγινε καλά, αλλά είχε καταβληθή πολύ σωματικώς και ηθικώς. Το είχε πικρό παράπονο: "Ακούς εκεί μωρέ, κοτζάμ' αντρούκλα να μι βάν κι σιρβιτζιάλ';".