Ο Άγιος Πρόδρομος, βρίσκεται στην κεντρική Χαλκιδική. Απέχει από την πρωτεύουσα, τον Πολύγυρο, μόλις 14 km. και από την Θεσσαλονίκη 50 km. Μετά την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, υπάγεται στον Δήμο Πολυγύρου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το χωριό κατοικείται από 452 κατοίκους, οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την εστίαση και τουρισμό, ή εργάζονται στα μεταλλεία Γερακινής (και παλαιότερα στου Βάβδου).

Η γραφική τοποθεσία στην οποία είναι χτισμένος ο Άγιος Πρόδρομος, με τον Ρεσετνικιώτη ποταμό - ή Τρανό λάκκο, ο οποίος αποτελεί μία από τις πηγές του Ολύνθιου - να διαρρέει το χωριό, τα παραδοσιακά σπίτια και την αναπαλαιωμένη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (χτισμένη το 1851), το καθιστούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών. Στις παραδοσιακές ταβέρνες - 9 στον αριθμό - ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί το πασίγνωστο σουβλάκι Αγίου Προδρόμου, παραδοσιακό ψωμί και γλυκά, μέλι, καφέ κτλ.

Σημαντικές εορτές αποτελούν η Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, το πανηγύρι στο εξωκλήσι του Αγίου Προδρόμου στις 28-29 Αυγούστου, το οποίο μάλιστα από τα παλαιά χρόνια συγκέντρωνε πλήθος πιστών, το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου, του Αη-Γιώργη, του Αη-Λια, της Αγ. Άννας.

Στην μακραίωνη ιστορία του, στο χωριό έχουν διασωθεί και πολλά έθιμα, όπως “Οι Φουταροί”, που ψάλουν τα τοπικά κάλαντα την παραμονή των Θεοφανείων, “Οι φουτχιές” που ανάβουν στις πλατείες του χωριού την παραμονή της Γεννήσεως του Αγίου Προδρόμου στις 23 Ιουνίου, το παραδοσιακό μασκάρεμα των παιδιών τις Απόκριες, η λιτανεία της ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής και άλλα πιο ξεχασμένα, όπως “Οι Λαζαρίνες”, “Το έθιμο της σ’χωρήσεως”.

22/10/16

Ασβεστοποιείον Δαφνή (Καμίνι)

Εφημερίδα: Φωνή της Χαλκιδικής
Τεύχος: Φύλλο 257
Ημερομηνία: 27/04/1958

______________________________________________________________________


ΤΟ ΑΣΒΕΣΤΟΠΟΙΕΙΟΝ: Του Κων/τίνου Δαφνή εν Αγ. Προδρόμω, δέχεται παραγγελίας ασβέστου, καλής ποιότητος, εξ όλων των χωρίων της Χαλκιδικής. Παραδοτέα όπου θελήση ο ενδιαφερόμενος.

18/10/16

Διάρρηξη και κλοπή (1931)

Εφημερίδα: Φωνή της Χαλκιδικής
Τεύχος: Φύλλο 13
Ημερομηνία: 02/08/1931

______________________________________________________________________

ΔΙΑΡΡΗΞΙΣ ΜΕΤΑ ΚΛΟΠΗΣ

ΑΓ. ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ 30 Ιουλίου (του ανταποκριτού μας)

Τα γνωστά σ' ολόκληρο σχεδόν την Χαλκιδική, καφενεία του χωργιού μας για τους υποδειγματικούς διευθυντάς των Μαύρον και Διαβάτην, δεν μπορούσε, παρά να γραφτούν και στα Αστυνομικά χαρτιά. Και τούτο χάρις στο νεαρό πρόσφυγα εκ Θράκης Φώτιο Τσ........, ο οποίος φθάσας στο χωριό μας χθες το μεσημέρι και απολαύσας καθ' όλην την ημέραν τη δροσιά των παρά την βρύση και κάτωθι της πλατείας του χωργιού μας πλατάνων και περάσας, ως φαίνεται και όλη τη νύχτα εκεί, σήμερα το πρωί, λίγο πριν ξημερώσει, θέλησε να επισκεφθή και τα ξακουσμένα καφενεία μας, απ' τα οποία αφήρεσε, για ενθύμιο, από μεν του Διαβάτη 65 δραχμές και το απολυτήριο στρατού, από δε του Μαύρου ένα παντελόνι, ενός σωφέρ αξίας 500 δραχμών, 2 ψωμιά άσπρα, 1/2 οκά τυρί και ένα τραπεζομάντυλο αξίας εν όλω 40 δραχ. περίπου.

Δεν πρόφτασε όμως ο κακόμοιρος, να καλοκαθήση έξω από το χωριό για να φάη με την ησυχία του το ψωμοτύρι του Μαύρου και τον ανησύχησαν οι χωροφύλακές μας κλείσαντες τούτον στο κρατητήριο. Εκεί απ' την ανάκρισι βγήκε πως είχε κάμει κι άλλη κλοπή σε κάποιο χωριό της περιφερείας Λαγκαδά, Κολχικόν (Μπαλάφτσα) σ' ένα μικρομπακάλικο απ' το οποίο πήρε λίγες δραχμές, 1 σημειωματάριο, ένα παλτό και λίγα άλλα μικροπράγματα.

23/9/16

Ζυθεστιατόριον "Δροσιά"

Εφημερίδα: Φωνή της Χαλκιδικής
Τεύχος: Φύλλο 157
Ημερομηνία: 27/05/1956

______________________________________________________________________

Φέρεται εις γνώσιν των ταξιδευόντων ότι εις την στάσιν της πλατείας του χωρίου Αγ. Προδρόμου, το Ζυθεστιατόρειον "Δροσιά" του Αλεξάνδρου Γέργου προσφέρει καθημερινώς ψητά, σουβλάκια και κοκορέτσι με μπύρα πάγου μπαλονάκια, κρίκερ. Περιποίησις εξαιρετική.

13/9/16

Ποδοσφαιρική ομάδα "Μ. Αλέξανδρος" Αγ. Προδρόμου!

Εφημερίδα: Φωνή της Χαλκιδικής
Τεύχος: Φύλλο 119
Ημερομηνία: 04/09/1955

______________________________________________________________________

ΑΓΙΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ, 2.

Την παρελθούσαν Δευτέραν επί τη ευκαιρία της τοπικής εορτής Αγ. Προδρόμου συνηντήθησαν εις φιλικόν αγώνα αι ομάδες "Μ. Αλέξανδρος" Αγ. Προδρόμου και "Άρης" Παλαιοχώρας.

Η τέλεσις της πανηγύρεως ήτο αιτία να πληρωθή το γήπεδον από φιλάθλους, οίτινες έσπευδον με ενδιαφέρον να παρακολουθήσουν. Ο αγών πλήρης αθλητικού πνεύματος και ενδιαφέροντος των φιλάθλων, διεξήχθη εν τω κοινοτικώ γηπέδω με νικήτριαν την γηπεδούχον ομάδα δια τερμάτων 3 έναντι 1.

Δ. ΑΣΤΕΡΙΑΔΗΣ

10/7/16

Απαγόρευση παραγωγής σουβλακίων!!!

Εφημερίδα: Φωνή της Χαλκιδικής
Τεύχος: Φύλλο 790
Ημερομηνία: 21/07/1968

______________________________________________________________________

Στον Άγιο Πρόδρομο απηγορεύθη υπό της Αστυνομίας η παρασκευή σουβλακίων. Οι καταστηματάρχαι υπεχρεώθησαν να κατασκευάσουν κουβούκλιο δια να αποκτήσουν το δικαίωμα να ξαναψήσουν σουβλάκια.

Πάντοτε ενδιαφέρθημεν δια την διασφάλισιν της δημοσίας υγείας. Και θεωρούμε βασικό καθήκον των καταστηματαρχών την διατήρησίν της.

Αλλά δεν καταλαβαίνομε διατί ΜΟΝΟ στον Άγιο Πρόδρομο κινδυνεύει η υγεία, τόσον των κατοίκων όσον και των διερχομένων, από τα ψηνόμενα στην εσχάρα σουβλάκια. Διότι, όπως γνωρίζομε, σε κανένα άλλο μέρος της Χαλκιδικής δεν διετάχθη και δεν ελήφθη παρόμοιο μέτρο.

Ανάγκη λοιπόν, τόσο δια τους αποζώντας από το ψήσιμο σουβλακίων καταστηματαρχών του Αγίου Προδρόμου όσο και δια τους διερχομένους από εκεί, να επιτραπή η παρασκευή σουβλακίων, όπως μέχρι σήμερα.

3/6/16

Τα καπνά...

"Η εργασία στα καπνά από τους Έλληνες στη Μακεδονία"
Καρτ ποστάλ των αρχών μάλλον του 20ου αιώνα. Από την ενδυμασία των ανδρών στα αριστερά, πιθανολογείται ότι ίσως πρόκειται για σκηνή από κάποιο χωριό της Χαλκιδικής.

29/4/16

Σήμερα μαύρος ουρανός - Παραλλαγή (Β') Αγ. Προδρόμου

Όπως έχουμε αναφέρει και σε παλαιότερες αναρτήσεις, το πρωί της Μ. Παρασκευής, τα αγόρια του χωριού γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι σε παρέες και έψελναν το "Σήμιρα μαύρους ουρανός", ένα μοιρολόι που εξιστορεί τα Πάθη του Χριστού. Οι στίχοι του έχουν διασωθεί από στόμα σε στόμα, κι από γενιά σε γενιά εδώ και αιώνες. Παραλλαγές του μπορεί να συναντήσει κανείς από τον Πόντο μέχρι την Μεγάλη Ελλάδα, κι από την Κύπρο μέχρι την Ανατολική Ρωμυλία.

Όσον αφορά την παραλλαγή που ψάλλονταν στον Άγιο Πρόδρομο, εκτός από τις προφορικές μαρτυρίες, υπάρχουν και ορισμένες γραπτές. Ο δάσκαλος της Αρναίας Μαυρουδής Παπαθανασίου, με καταγωγή από τον Άγιο Πρόδρομο, το 1968, στο τεύχος 15-16 των "Χρονικών της Χαλκιδικής", καταγράφει μία παραλλαγή του μοιρολογιού. Βλέπε παλαιότερη ανάρτηση εδώ. Παρόμοια παραλλαγή διασώζει και ο Χρήστος Ιωάν. Σαράφης σε χειρόγραφες σημειώσεις του, και στο διήγημα "Ροξ", το οποίο παρουσιάστηκε επίσης σε παλαιότερη ανάρτηση. Βλέπε εδώ.

Σήμερα θα θέλαμε να παρουσιάσουμε και μία δεύτερη παραλλαγή του μοιρολογιού, όπως μας την υπαγόρευσε η κ. Βαγγελιώ Βασ. Βατζόλα, το γένος Μακρή. Το εν λόγω μοιρολόι, της το υπαγόρευσε η μητέρα της πριν πολλά χρόνια και το κατέγραψε ευλαβικά. Το κείμενο περιέχει όπως είναι φυσικό, αρκετά λόγια στοιχεία, προερχόμενα από την εκκλησιαστική μας παράδοση, μπολιασμένα όμως με στοιχεία της τοπικής παράδοσης. Προς το τέλος υπάρχει εντεταγμένο κι ένα κομμάτι από το άσμα "Σημαίνι η Θιος" ή "Της Αγιας Σοφιάς", κάτι το οποίο αποτελούσε σύνηθες φαινόμενο παλαιότερα.

Μετά από κάποιες μικροδιορθώσεις, σας το παρουσιάζουμε προς δόξαν Θεού. Καλή Ανάσταση σε όλους!

Το πρωτότυπο





Η μεταγραφή του κειμένου

Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα
σήμερα όλοι θλίβουνται και τα βουνά λυπούνται.
Σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι
οι άνομοι και τα σκυλιά και τρισκαταραμένοι
για να σταυρώσουν το Χριστό, των πάντων βασιλέα.
Κι ο Κύριος εθέλησε να λάβει περιβόλι
να λάβει δείπνο μυστικόν για να τον λάβουν όλοι.
Η Μάρθα κι η Μαγδαληνή, και του Λαζάρου η μάνα
και του Ιακώβου η αδερφή, οι τέσσερις αντάμα.
Παίρνουνε το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι
το μονοπάτι του έβγαλε εις των ληστών την πόρτα,
κι η πόρτα από τον φόβο της, ανοίγει μοναχή της.

Χαλκιά χαλκιά φκιάσι καρφιά, φκιάσι τρία πειρόνια
κι εκείνος ο παράνομος βαρεί και φκιάνει πέντε.
Συ Φαραέ που τα φκιασες πρέπει να μας διδάξεις:
-Τα δυο βάλτι στα πόδια Του που θάλασσες περνούσε
και τ’ άλλα δυο στα χέρια Του που κόσμον ευλογούσε.
Το πέμπτο το φαρμακερό βάλτε το στην καρδιά Του
να τρέξει αίμα και νερό να λιγωθεί η καρδιά Του.

Η Παναγιά σαν τ’ άκουσε έπεσι κι ελιγώθη
σταμνί νερό της ρίξανε και τριαˬκανάτια μόσχο
και τρία μοσχολίβανο για να της έρθει ο νους της.
Και σαν της ήρθε ο λογισμός, και σαν της ήρθε ο νους της
ζητεί μαχαίρι να σφαγεί, ζητεί γκρεμό να πέσει,
ζητεί κι αργυροψάλιδο να κόψει τα μαλλιά της.
  
Εσύ κερά και αν σφαγείς, σφάγονταιˬόλες οι μάνες
βάλε κρασί μες στο γυαλί και αφράτο παξιμάδι
και σα σε μπει παρηγοριά, παρηγοριούνται οι μάνες.

Η Παναγιά η Δέσποινα, καθόταν μοναχή της
τις προσευχές της έκανε για τον μονογενή της.
Τηρά ζερβά, τηρά δεξιά, βλέπει τον Άη-Γιάννη:
-Βρε Άγιε Γιάννη Πρόδρομε, [μην είδες τον υγιό μου],
μην είδες τον υγιόκα μου και τον διδάκαλό σου.
-Τον βλέπεις κείνον τον γυμνό, τον παραπονεμένο
όπου φορεί πουκάμισο στο αίμα βουτηγμένο
όπου φορεί στην κεφαλή αγκάθινο στεφάνι.

-Δε μου μιλάς παιδάκι μου, δε μου μιλάς παιδί μου.
-Τι να σου πω μανούλα μου, διάφορο(;) δεν έχω
κοντά το Μέγα Σάββατο, κοντά το μεσονύχτι
όταν λαλίσει ο πετεινός.

Σημαίνει ο Θιος, σημαίνει η γη, σημαίνουν τα ουράνια
σημαίνει κι η Αγια-Σοφιά το μέγα μοναστήρι.
Με τετρακόσια σήμαντρα, κι εξήντα δυο καμπάνες
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος,
όποιος το λέει άγιαζι,
κι όποιος το ματαφκρίζεται παράδεισον θα λάβει
παράδεισο και λίβανον από τον Άγιο Τάφο.

Σήμιρα μαύρος ουρανός

Σημίρα μαύρους ουρανός, σημίρα μαύρη μέρα,
σημίρα όλοι θλίβονται κι τα βουνά λυπούνται.
Σημίρα έβγαλαν βουλή οι άνομοι Οβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά κι οι τρισκαταραμένοι.
Για να σταυρώσουν το Χριστό, των πάντων βασιλέα,
ο Κύριος εθέλησε να λάβει περιβόλι,
να λάβει δείπνο μυστικό για να τον λάβουν όλοι.
Η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν μοναχή της,
την προσευχή της έκανε για τον μονογενή της.
Σώνουν κυρά μ' οι προσευχές, σώνουν και οι μετάνοιες,
και τον Υιό σου πιάσανε και στο χαλκιά τον πάνε,
και στου Πιλάτου την αυλή εκεί τον τυραννάνε.
Χαλκιά χαλκιά φκιάσε καρφιά, φκιάσε τρία πειρόνια,
κι εκείνος ο παράνομος πάει και φκιάνει πέντε.
Εσύ Φαρέχ που τα ‘φκιαξες πρέπει να μας διδάξεις,
τα δυο βάλτε στα χέρια Του και τ' άλλα δυο στα πόδια.
Το τρίτο το φαρμακερό βάλτε το στη καρδιά Του
να τρέξει αίμα και νερό να λιγωθεί η καρδιά Του.
Η Παναγιά σαν τ' άκουσε έπεσε κι ελιγώθη,
σταμνί νερό της ρίξανε, τρία κανάτια μόσχο,
και τρία μυροδόσταμνα για να της έρθει ο νους της.
Μα σαν της ήρθ' ο λογισμός, μα σαν της ήρθ' ο νους της
ζητεί μαχαίρι να σφαγεί, ζητεί γκρεμό να πέσει,
ζητεί κι αργυροψάλιδο να κόψει τα μαλλιά της.

25/3/16

Οθωμανική απογραφή Ρεσιτνικίων του 1845

Τα οθωμανικά αρχεία - σε συνδυασμό πάντα με τα διάσπαρτα οικογενειακά αρχεία - αποτελούν έναν ανεκτίμητο θησαυρό γνώσεων και πληροφοριών, όσον αφορά την ιστορία, την γενεαλογία, την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση των κατοίκων ενός τόπου.

Ένας τύπος οθωμανικών κατάστιχων είναι και τα λεγόμενα temettuat defterleri. Τα συγκεκριμένα κατάστιχα, περιλαμβάνουν τα ονόματα των αρρένων αρχηγών των οικογενειακών κλήρων, όπως και κάποιων συγγενών τους, και τις προσόδους τους από τις διάφορες οικονομικές τους δραστηριότητες. Την γεωργική τους παραγωγή, τα ζώα τα οποία κατείχαν, πολλές φορές το επάγγελμά τους, την φορολογία τους.

Στην σημερινή μας ανάρτηση, θα γίνει παρουσίαση ενός τέτοιου κατάστιχου από τα Ρεσιτνίκια - Άγιο Πρόδρομο, του έτους 1845. Το εν λόγω τεφτέρι βρίσκεται στο Αρχείο Πρωθυπουργίας της Κωνσταντινούπολης (Başbakanlık Arşivi), με κωδικό εισαγωγής MLD.VRD.TMT.d #11697, και το προμηθευτήκαμε κατά την πρόσφατη επίσκεψή μας εκεί.

Είναι συγκινητικό ότι διασώζονται τα ονόματα αρκετών από τους προγόνους μας, οι οποίοι ήταν ουσιαστικά οι επιζώντες της επανάστασης της Χαλκιδικής του 1821, και οι οποίοι επιστρέφοντας στο χωριό, δημιούργησαν τον πυρήνα των περισσότερων οικογενειών που μένουν σήμερα σε αυτό. Να σημειωθεί ότι η ταύτιση με συγκεκριμένα άτομα και οικογένειες είναι δύσκολη, καθώς δεν αναφέρονται επώνυμα. Η μεταγραφή και μετάφραση από το πρωτότυπο κείμενο πραγματοποιήθηκε από εμάς.

Καλή σας ανάγνωση.


Απόσπασμα από το πρωτότυπο κείμενο

--------------------------------------------------------------------------------------------



























































1. Το κοίλο ή κοιλό ήταν μονάδα μέτρησης χωρητικότητας των δημητριακών και ισοδυναμούσε με 24 οκάδες. Δηλαδή 1 κοίλο = 24 οκάδες ≈30 kg.
2. Στο πρωτότυπο κείμενο harir kozası.
3. Στο πρωτότυπο κείμενο keçileri ticareti.
4. Στο πρωτότυπο κείμενο ahırcılık, δηλαδή η ενασχόληση με την  φροντίδα των ζώων και την καθαριότητα του αχυρώνα.
5. Στο πρωτότυπο arı hizmetkârliği.
6. Στο πρωτότυπο κείμενο eshâb-ı ağnam, που στην κυριολεξία σημαίνει συνοδός προβάτων.
7. Εσφιγμενίτικο μετόχι στο χωριό Πορταριά. Όπου περίπου σήμερα ο Γεωργικός Συνεταιρισμός.
8. Το σημερινό χωριό Ζωγράφου.
9. Τα Βρωμόσυρτα, σημερινός Άγ. Παντελεήμονας.
10. Οι ημερομηνίες έχουν μετατραπεί στο Ιουλιανό ημερολόγιο.
11. Στο πρωτότυπο Μόσχογλου, ίσως Μοσχόπουλος ή Μοσχούδης.