Διαθήκη Αγοραστού Γ. Βατζόλα (1913)

Εισαγωγή

Έγγραφο του αρχείου της Επισκοπής Αρδαμερίου. Πρόκειται για την διαθήκη του Αγοραστού Γ. Βατζόλα, κατοίκου Τοπλικίων (Γεροπλατάνου) εν έτει 1913. Ο Αγοραστός Βατζόλας ήταν από τον Άγιο Πρόδρομο, στον οποίο διέμεναν και τα υπόλοιπα αδέρφια του.

Το έγγραφο έχει ως εξής:

Διαθήκη

Ο υποφαινόμενος Αγοραστός Γ. Βατζόλας¹, Χριστιανός ορθόδοξος, υπήκοος Έλλην, κάτοικος του χωρίου Τοπλικίων, σώας έχων τας φρένας και τον νουν υγιή, επιθυμών ίνα του κατ' εμέ δια το άδηλον του θανάτου μου μη μείνωσιν αδιάθετα και ως εκ τούτου επέλθωσι μετά τον θάνατόν μου ταραχαί και φιλονικίαι ως προς την διανομήν της περιουσίας μου, απεφάσισα μη έχων αναγκαίους κληρονόμους ούτε ανιόντας, ούτε κατιόντας ίνα συντάξω την παρούσαν διαθήκην μου.

Εφ' ω και προσκαλεσάμενος σήμερα την 25^ην του μηνός Ιανουαρίου του χιλιοστού εννεακοσιοστού δεκάτου τρίτου 1913 έτους ημέραν δε της εβδομάδος Παρασκευήν και ώραν δεκάτην π.μ. Ευρωπαϊστί επί τούτω πέντε μάρτυρας ήτοι ακολούθους αξιοτίμους κ.κ. Γεώργιον Μιχαήλ, Αθανάσιον Παπά Γρηγορίου², Βασίλειον Παπά Γρηγορίου², Πλουμήν Πάσχου και Δημήτριον Πάσχου πάντας κτηματίας και κατοίκους Τοπλικίων γνωστούς μοι και ασχέτους οιασδήποτε συγγενείας προς με, χριστιανούς ομοίως ορθοδόξους και υπηκόους Έλληνας. Και επί παρουσία τούτων συντάσσων την παρούσαν διαθήκην μου διατάσσω τα ακόλουθα:

Α^ον Απάσης της ακινήτου περιουσίας μου συνισταμένης εκ μίαν οικίαν μεθ' επτά δωματίων και παντοπωλείου, μετά περιοχής αυτής, μίαν χορταποθήκην μετά της περιοχής αυτής, και το εν αυτή πατητήριον και πάντα τα εν τη οικία μου ευρισκόμενα οικιακά σκεύη και έπιπλα, ως και τα εν τω παντοπωλείω μου ευρισκόμενα πράγματα, μανιφατούρας ως και οιασδήποτε φύσεως ευρίσκονται εν αυτώ και της κινητής τοιαύτης συνισταμένης εκ ζώα κτλ. εγκαθιστώ γενικόν κληρονόμον την σύζυγόν μου Μερσίναν εις ην και παρέχω το δικαίωμα του να νέμηται την περιουσίαν μου μέχρι του θανάτου αυτής.

Β^ον Επίσης διαθέτω εις την σύζυγόν μου Μερσίναν και τα εξής κτήματα και μούλκια³.

1ον Ένα βακτσέν εκ δύο σπορών μετά των εν αυτώ ευρισκομένων δέντρων εις τοποθεσίαν Πηγάδιαν.

2ον Έτερον βακτσέν εκ δύο σπορών μετά των εν αυτώ ευρισκομένων δένδρων εις θέσιν Παναγιά⁴.

3ον Έτερον βακτσέν εξ οκτώ στρεμμάτων μετά των εν αυτώ δένδρων εις θέσιν Σαμαρά ραχόνι.

4ον Έτερον βακτσέν εκ στρεμμάτων δύο μετά των εν αυτώ δένδρων εις θέσιν Μουμούρης.

5ον Έτερον βακτσέν εκ σπορών πέντε μετά των εν αυτώ δέντρων εις θέσιν Κάμπος.

6ον Μίαν άμπελον εκ δύο στρεμμάτων εις θέσιν Ανδραγασιά.

7ον Εν λειβάδιον εκ δύο στρεμμάτων εις θέσιν Κάμπος.

8ον Έτερον λειβάδιον εκ δύο σπορών εις θέσιν Βάρα.

9ον Έτερον λειβάδιον εκ δύο στρεμμάτων εις θέσιν Σχαρ δένδρον.

10ον Έτερον λειβάδιον εκ τριών στρεμμάτων εις θέσιν Καλιάν μπαρά.

11ον Έτερον λειβάδιον εξ ενός στρέμματος εις τοποθεσίαν Τσιεσμέ.

Μετά τον θάνατον της συζύγου μου Μερσίνας ολόκληρως η ανωτέρω περιουσία μεταβαίνει εις την κυριότητα και κατοχήν της ανεψιάς μου Μαρίας Σταύρου⁵ εκ Ρεσιτνικίων θυγατρός της αδελφής μου Ζαφείρους, την οποίαν εγκαθιστώ γενικόν κληρονόμον μου μετά τον θάνατον της συζύγου μου Μερσίνας και μετά θάνατον της Μαρίας μεταβαίνει στον σύζυγον αυτής Αθανάσιον.

Β^ον Υποχρεώ την σύζυγόν μου Μερσίναν όπως αμέσως μετά θάνατόν μου χορηγήση λόγω κληροδοτήματος τα ακόλουθα.

1ον Εις την Εκκλησίαν του χωρίου μου Τοπλίκια Άγιον Δημήτριον δραχμαί είκοσι πέντε (αριθ. 25).

2ον Εις τους αδελφούς μου χωρίον Ρεσιτνίκια τα εξής

Εις τον αδελφόν μου Εμμ. Αναγνώστην6	Δραχ.	δώδεκα	(αρίθ)	12
Εις τον αδελφόν μου Βασίλειον7	''	δέκα	''	10
Εις τον αδελφόν μου Χριστόδουλον8	''	οκτώ	''	8
Εις τον αδελφόν μου Νικόλαον9	''	''	''	8
Εις την αδελφήν μου Ζαφειρίου	''	έξ	''	6

Η ανωτέρω περιουσία ανέρχεται εις δραχ. 18000.

Γ^ον Παν όστις των κληροδόχων μου δεν ήθελε σεβασθή την παρούσαν διαθήκην μου ή ήθελεν εγείρη παράπονα κατ' αυτή, ή ήθελε προσβάλη αυτήν δικαστικώς, απόλλυσι παν, ό,τι αφίνω αυτώ ή στερείται παντός οφελήματος απορρέοντος εξ αυτή, όπερ εν τοιαύτη περιπτώσει προέρχεται εις την κυριότηταν του κληρονόμου.

Δ^ον Εκτελεστάς της παρούσης διαθήκης μου διορίζω τους αξιοτίμους κυρίους Δημήτριον Χρήστου Αβράμ¹⁰ εκ Ρεσιτνικίων και Γεώργιον Αστερίου συγχωριανόν μου ους και παρακαλώ ίνα επιβλέψωσιν επί της πλήρους και ακριβούς εκτελέσεως πασών των διατάξεων αυτής. Η παρούσα Διαθήκη μου αναγνωσθείσα ευκρινώς εις επήκοον εμού τε και των μαρτύρων υπεγράφη παρά πάντων και εμού ιδιοχείρως και περιέχει την τελευταία καθαράν βούλησίν μου, ήτις θέλω και επιθυμώ όπως η αμετάτρεπτος.
Εν Τοπλικίοις τη 25^η Ιανουαρίου 1913.

Οι Μάρτυρες
Γεώργιος Μιχαήλ
Αθανάσιος Παπά Γρηγορίου
Βασίλειος Παπά Γρηγορίου
Πλουμής Πάσχου
Δημήτριος Πάσχου

Ο Διαθέτης
Αγοραστός Γ. Βατζόλας

----------------------------------------------------------------------------------------------

Σχόλια

1. Αγοραστός Βατζόλας του Γεωργίου.

2. Παιδιά του παπα-Γρηγόρη (στο επίθετο Τσαπάρας, αν δεν κάνω λάθος, με καταγωγή από τον Λαγκαδά). Αργότερα η οικογένειά τους πήρε το επίθετο Παπαγρηγορίου. Η σύζυγος του Αθανασίου Παπαγρηγορίου ήταν από τον Άγιο Πρόδρομο, και λέγονταν Τριγώνα Δημ. Σαράφη.

3. Επί τουρκοκρατίας, σύμφωνα με τον μουσουλμανικό νόμο, υπήρχαν τα εξής είδη ιδιοκτησιών: δημόσιες γαίες (miriye), αφιερωμένες γαίες (vakıf ή βακούφια), ιδιωτικές γαίες (mülkiye ή μούλκια), κοινόχρηστες γαίες (metruk) και οι νεκρές ή έρημες γαίες (mevat). Την περίοδο που συντάχθηκε η διαθήκη (Ιανουάριος 1913), η περιοχή μας είχε ήδη ελευθερωθεί από τον οθωμανικό ζυγό από τον Οκτώβριο του 1912. Οι ονομασία όμως μούλκια παρέμεινε εν χρήση στην ντοπιολαλιά των κατοίκων.

4. Πρόκειται για το εξωκλήσι της Παναγίας, δυτικά του Γεροπλατάνου.

5. Με πάσα επιφύλαξη, πρόκειται για την Μαρία, σύζυγο Αθανασίου Γ. Σταύρου (Σταυρούδη), η οποία είχε παιδιά τους Δημήτριο Αθ. Σταυρούδη (γενν. 1878) και στο επάγγελμα εργάτη, Ιωάννη Αθ. Σταυρούδη (γενν. 1884) και στο έπάγγελμα μαραγκό και τον Σταύρο Αθ. Σταυρούδη (γενν. 1880), ο οποίος πήγε στο Άγιον Όρος το 1908, στην Ι.Μ. Ξενοφώντος, ονομάστηκε μοναχός Σάββας και απεβίωσε το 1962.

6. Εμμανουήλ Γεωρ. Βατζώλας ή Αναγνώστης, γεννηθείς το 1843 και στο επάγγελμα γεωργός.

7. Βασιλικός Γεωρ. Βατζόλας, γεννηθείς το 1848, στο επάγγελμα βοσκός. Σύζυγός του ήταν η Ευαγγελία Αστερίου Σαράφη.

8. Χριστόδουλος Γεωρ. Βατζώλας, γεννηθείς το 1858 και στο επάγγελμα γεωργός.

9. Νικόλαος Γεωρ. Βατζώλας, γεννηθείς το 1861, στο επάγγελμα γεωργός.

10. Πρόκειται για τον Δημητράκη Χρ. Αβράμη, γεννηθέντα το 1863, γεωργό. Εκείνη την περίοδο ήταν ο μουχτάρης (πρόεδρος) του Αγίου Προδρόμου. Γιος του ήταν ο Χρήστος Δ. Αβράμης (Αβραμίδης), μετέπειτα πρόεδρος του χωριού.