Συμπλοκές στην διάρκεια του Εμφυλίου

Εμφύλιος. Ένας εθνικός σπαραγμός, ένας αδελφοκτόνος πόλεμος. Άφθονο μελάνι έχει χυθεί για αυτή την περίοδο της ελληνικής ιστορίας, κατά τη διάρκεια της οποίας ο ελληνικός λαός διχάστηκε και όλες οι πλευρές είχαν το δικό τους μερίδιο ευθύνης.

Στην συγκεκριμένη ανάρτηση απλά αναφέρεται ένα περιστατικό του εμφυλίου που εκτυλίχθηκε στον Άγιο Πρόδρομο, όπως περιγράφεται σε μία εφημερίδα της εποχής, καθώς επίσης και μία μαρτυρία για τα γεγονότα των ημερών εκείνων και το κλίμα που επικρατούσε.

Εφημερίδα: Ριζοσπάστης
Τεύχος: 10142
Ημερομηνία: 12 Αυγούστου 1947

ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

Δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού ενήργησαν επιθέσεις κατά των κυβερνητικών δυνάμεων μέσα στις κωμοπόλεις Άγιος Πρόδρομος και Παλαιόκαστρο της Χαλκιδικής. Οι αντάρτες κατόρθωσαν να μπουν ύστερα από μάχη και στις δύο κωμοπόλεις.

Αυτοκίνητα που μετέφεραν ενισχύσεις στις φρουρές του Αγίου Προδρόμου και Παλαιοκάστρου δέχθηκαν επιθέσεις των ανταρτών. Σκοτώθηκαν ένας υπενωματάρχης και δύο χωροφύλακες. Τραυματίσθηκαν ένας διοικητής λόχου και 4 χωροφύλακες. Η επίθεση αυτή έγινε σε απόσταση 500 μέτρων από την πόλη Πολύγυρος.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Αφηγήτρια: Μαρία Ι. Σαράφη, Ειρήνη Δ. Σαράφη

Καταγραφή: Γιάννης Δ. Σαράφης

Τόπος: Άγιος Πρόδρομος

Ημερομηνία: 04/08/2006

- Έτσι τρόμαξι η μπαμπάς σ'¹, κι άρχισι να κλαίει, να τσιρίζ’, τρύπουσάμι 'πού κάτ' 'π' του τζάκ', έτσ' ικεί.

- Το τζάκι που το είχατε;

- Σντ' γκαμαρούδα 'πού πάν. Μό' ντ' γκαμαρούδα είχαμι, δεν είχαμι άλλου δουμάτιο, ένα δουμάτιο είχαμι, χρόνια του ‘χαμι... ύστιρα που παντρεύ’κι η θείους η Αλέκους², έχτισαν κι τ' άλλου του παλιό, κι το 'φκιασι η θείους η Αλέκους.

- Και το παλιό το Σαραφάδ'κο το σπίτι ποιο ήταν, πού ήταν ο παππούς ο Μήτρης³;

- Ε, να αυτό που κάθιται τώρα η θείους η Αλέκους, αλλά ύστιρα του γκρέμ'σαν κι ξαναέφκιασαν.

- Όλο το γκρέμισαν;

- Όχ, τα ντουβάρια τα μέσα... τ' σκεπή έβγαλαν... κι με τ'ς Τούλας⁴ τώρα έχ, ένα ντουβάρ' είνι μι τ'ς Τούλας.

- Είναι ίδιο μέχρι κιαπέρα;

- Ίδιο είνι με τ'ς Τούλας.

- Και στο μπακάλικο τι είχατε;

- Ε, είχαμε τρόφιμα, λάδια, πετρέλαια, ζάχαρη είχι, απ' όλα τα τρόφιμα... Όταν ήρταν κι μας του πήραν [οι αντάρτες], δεν ήμασταν ικεί. Ιμείς... γιατί όταν ήρταν κι έβαλλαν οι αντάρτες στη 'στυνουμία, έβαλλαν κάτ'... μπαζούκις τα 'λιγαν, κάτ' πυρουμαχικά... έβαλλαν ικεί στη 'στυνουμία. Κι ύστιρα έσουσα τα... δεν είχαμι κι τζάμια, είχαμι... κλειστά ήταν τότι τα παράθυρα αυτά.

- Τα κανάτια⁵;

- Τα κανάτια. Ντουβάρ' ήταν, ντουβάρ'. Η πόρτα αυτήν που ήταν στου μπαλκόν' κι ένα παράθυρου, ήταν χτισμένα ντουβάρια, κι είχι έτσ' όπως είνι ικείνου του κάδρου φιγγίτ'. Κι ήταν τότι η καμαράρα ικείν'. Ήταν κι άχτιστην ακόμα, σανίδια δεν είχι.

- Το πρόλαβα εγώ ακόμα το κτιστό το... τη μια την πόρτα. Ήταν κτισμένη. Ύστερα τα' χαλάσαμε εμείς και την_έκανάμε παράθυρο. Από του μπάρμπα Χαϊδευτού τη μεριά, είχε μια πόρτα κι ήταν κτισμένη, απ' το μέσα μέρος... Ύστερα είχατε πάει στου μπάρμπα του Θανάσ’⁶ το σπίτ' εκείνο το βράδ';

- Ναι, ύστιρα έφ'γαμι απού του σπίτ', φουβήθ'καμι να μην έρτ’ν κι άλλη βραδιά, κι τρόμαζαν τα πιδιά, κι να μη πέσ' κανένα απ' τ' αυτά που έριχναν.

- Και πού πήγατε;

- Πήγαμε, σντ' μπάρμπα τ' Θανάσ'... είχι ένα χαμηλόσπιτου τότι.

- Εκεί που είναι του θείου του Μητράκου⁷;

- Του Χρήστου⁸, του Χρήστου...

- Ναι αλλά δεν ήταν ικείνου του σπίτ'... ύστιρα το 'φκιασαν. Ήταν ένα χαμηλό. Κι πήγαμι ικεί κι κ'μούμασταν.

- Ήταν και μακριά κιόλας εκεί.

- Ήταν μακριά η 'στυνουμία που έβαζαν τα όπλα, κι έβαζαν κανέναν ικεί, κι είχαν… είχι φέρ' ικείνου του βράδ' απού Σαλουνίκ' μπακαλική η παππούς.

- Πήγαινε Σαλονίκη κι έφερνε;

- Πήγινι μι του κάρου. Κι είχαμι ... ικεί που είνι η ντουλάπα τώρα ήταν παράθυρου. Και είχι κι ένα κανάτ'... Ικείνου του βράδ' δεν του 'κλεισι η μπαμπάς του κανάτ', κι οι αντάρτις τώρα που ήρταν να βά’ν ικεί στην αστυνουμία να χτυπήσ’ν, είδαν... εδώ λέει είχι μπακάλ'κου, μπακάλ'κου είχι... Κι είχι φέρ' κι φρούτα τότι, μανταρίνια, ξέρου 'γω, πορτοκάλια. Τα έβαζι απάν' στου παράθυρου έτσ' ικεί, στου ντουβάρ'... ήταν χουντρά τα ντουβάρια. Η παππούς η Μήτρης πάλι δεν κάθ’νταν σ' αυτό το σπίτ'... του παλιό, του 'χαν του παλιό ακόμα έτσ' όπους είνι... κά΄νταν ικεί γιατί οι αντάρτις τώρα άμα έβρισκαν νέοι, τ'ς επιστράτηυαν.

- Ένας Οικονόμου⁹ δεν ήταν απ' τον Αη-Πρόδρομο αντάρτης;

- Ε, δεν ήταν... ήταν στ'v ουργάνουση αυτός. Ήταν πιο μπρουστά... Ου θείους ου Γιάνν'ς¹⁰ ύστιρα βγήκαν... Του θείου του Μανώλ'¹⁰ τουν έδειραν τότι που παντρεύ'καμι… που ήταν μιλανιασμένους απού του ξύλου που τουν έδουσαν.

- Στο γάμο;

- Στου γάμο.

- Ποια χρονιά παντρευτήκατε;

- Το 46'. Του 1946... Κι τουν έδειραν γιατί είπι πέρασι… είχι έν' αμπέλ', μιγάλου αμπέλ' είχι έξ' στρέμματα, κι πάηνι κι να του βουλεύ' τ' αμπέλ', να μαζεύ' ό,τ' είχι, να βγάλ' του καρπό... κι τουν έλιγαν ότι πέρασαν αντάρτις κι τ'ς έδουσις ψουμί. Κι ύστιρα ξανά, που είπι θα βγω όξω λέει, δε πααίνω λέει να μι δώσ'v τόσου ξύλο, θα βγω έξω να γίνου αντάρτ'ς, λέει. Κι γι' αυτό βγήκι ύστιρα, σα όξου.

- Δεν ήταν πιο μπροστά.

- Δεν ήταν πιο μπρουστά. Ήμασταν όλοι… Κι 'γώ ήμαν ουργανουμέν', στο ΕΑΜ τότι...

- Α, ναι; Τι έφκιανες εσύ;

- Ε, να...συγκεντρώνουμάσταν κι μας έλιγαν...

- Όταν ήταν ακόμα Κατοχή;

- Δεν ήταν καλό˙ ου μπαμπάς¹¹ δε του χώνιψι κι αυτό το... το άκρο. Ήταν δημουκράτ'ς πάντα. Τουν πάν τότι που ήταν οι αντάρτις... ΕΤΑ¹², ΕΤΑ το 'λιγαν αυτό τώρα, είχι τρόφιμα, κι τα πάινι ικεί, να έχ' στου μαγαζί για να παίρν' οι αντάρτις να τρών'. Κι τουν κακουχαρακτήρισαν, ύστιρα...

- Το μπαμπά;

- Του μπαμπά.

- Και τον φώναζαν και στην αστυνομία, ε;

- Τουν φώναζαν, στην 'στυνουμία. Ύστιρα πήρι κι μένα 'π' το κουκουέδ'κου του σόι.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Σχόλια: Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, πολλές οικογένειες από τα γύρω χωριά (Γεροπλάτανος, Σανά, Δουμπιά, Ριζά) φιλοξενήθηκαν σε σπίτια στον Άγιο Πρόδρομο για περίπου δύο χρόνια. Το χωριό μας θεωρούνταν ασφαλές την δύσκολη εκείνη περίοδο. Μία από τις οικογένειες αυτές, σύμφωνα με μαρτυρία του Ιωάννη Πλευρίτη από τον Γεροπλάτανο, είναι και η οικογένειά του, που φιλοξενήθηκε στο "Στογιαννάδ'κο το σπίτι" (Χρυσαφούδη). Εάν κάποιος γνωρίζει και για άλλες οικογένειες, μπορεί μας ενημερώσει, αφήνοντας το σχόλιό του στην συγκεκριμένη ανάρτηση.

1. Αναφέρεται στον πατέρα μου Δημήτριο Ι. Σαράφη, ο οποίος ήταν μωρό κατά τη διάρκεια των συμπλοκών. Το πατρικό σπίτι απέχει γύρω στα 50 μέτρα από το Αστυνομικό τμήμα (τότε Σταθμό Χωροφυλακής). Οι αντάρτες είχαν οχυρωθεί πίσω ακριβώς από το σπίτι, από όπου είχαν οπτική επαφή με τον σταθμό.

2. Αλέξανδρος Δ. Σαράφης, αδερφός του παππού μου.
3. Δημήτριος Χρ. Σαράφης, προπάππους μου.

4. Βενετία Σαράφη, το γένος Ουζούνη, σύζυγος Κων/νου Χρ. Σαράφη.

5. Τα παράθυρα παλαιότερα δεν είχαν τζάμια και έκλειναν με δύο ξύλινα παραθυρόφυλλα, τα λεγόμενα κανάτια.
6. Αθανάσιος Δ. Σαράφης, αδερφός του παππού μου.
7. Δημήτριος Αθ. Σαράφης.
8. Χρήστος Αθ. Σαράφης.

9. Αστέριος Οικονόμου, δάσκαλος από τον Άγιο Πρόδρομο και οργανωτικός γραμματέας του ΕΑΜ Χαλκιδικής.
10. Ιωάννης και Μανώλης Καζλάρης, αδέρφια της γιαγιάς μου, από την Γαλάτιστα.
11. Ιωάννης Δ. Σαράφης, παππούς μου, και σύζυγος της αφηγήτριας.

12. Επιμελητεία Τροφοδοσίας Ανταρτών του ΕΑΜ.