Ο Άγιος Πρόδρομος, βρίσκεται στην κεντρική Χαλκιδική. Απέχει από την πρωτεύουσα, τον Πολύγυρο, μόλις 14 km. και από την Θεσσαλονίκη 50 km. Μετά την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, υπάγεται στον Δήμο Πολυγύρου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το χωριό κατοικείται από 452 κατοίκους, οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την εστίαση και τουρισμό, ή εργάζονται στα μεταλλεία Γερακινής (και παλαιότερα στου Βάβδου).

Η γραφική τοποθεσία στην οποία είναι χτισμένος ο Άγιος Πρόδρομος, με τον Ρεσετνικιώτη ποταμό - ή Τρανό λάκκο, ο οποίος αποτελεί μία από τις πηγές του Ολύνθιου - να διαρρέει το χωριό, τα παραδοσιακά σπίτια και την αναπαλαιωμένη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (χτισμένη το 1851), το καθιστούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών. Στις παραδοσιακές ταβέρνες - 9 στον αριθμό - ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί το πασίγνωστο σουβλάκι Αγίου Προδρόμου, παραδοσιακό ψωμί και γλυκά, μέλι, καφέ κτλ.

Σημαντικές εορτές αποτελούν η Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, το πανηγύρι στο εξωκλήσι του Αγίου Προδρόμου στις 28-29 Αυγούστου, το οποίο μάλιστα από τα παλαιά χρόνια συγκέντρωνε πλήθος πιστών, το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου, του Αη-Γιώργη, του Αη-Λια, της Αγ. Άννας.

Στην μακραίωνη ιστορία του, στο χωριό έχουν διασωθεί και πολλά έθιμα, όπως “Οι Φουταροί”, που ψάλουν τα τοπικά κάλαντα την παραμονή των Θεοφανείων, “Οι φουτχιές” που ανάβουν στις πλατείες του χωριού την παραμονή της Γεννήσεως του Αγίου Προδρόμου στις 23 Ιουνίου, το παραδοσιακό μασκάρεμα των παιδιών τις Απόκριες, η λιτανεία της ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής και άλλα πιο ξεχασμένα, όπως “Οι Λαζαρίνες”, “Το έθιμο της σ’χωρήσεως”.

17/9/09

Διαθήκη Δημητρίου Αθ. Σαράφου εν έτει 1885

Εισαγωγή
Στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας, που βρίσκεται στην Θεσσαλονίκη, διασώζεται το αρχείο της Επισκοπής Αρδαμερίου της περιόδου 1876 - 1914, το οποίο περιέχει εκτός των άλλων και πολύτιμες πληροφορίες για τον τόπο μας και το χωριό μας, μια και αυτό ανήκε από παλιά στην Επισκοπή Αρδαμερίου και στην συνέχεια στην Μητρόπολη Ιερισσού, Αγ. Όρους και Αρδαμερίου.
Πρόσφατα, ψάχνοντας στο αρχείο αυτό, "ανακάλυψα" αρκετά έγγραφα που αφορούν τον Άγιο Πρόδρομο, για την ακρίβεια τα Ρεσετνίκια, όπως λεγόταν παλιά το χωριό. Μεταξύ αυτών και μία διαθήκη του 1885 ενός Αγιοπροδρομίτη, ο οποίος τυγχάνει να είναι και πρόγονός μου (παππούς του προπάππου μου). Συγκινήθηκα!
Το έγγραφο περιέχει και πολλές πληροφορίες σχετικά με τοπωνύμια του χωριού, με τις καλλιέργειες που υπήρχαν παλαιότερα, με κατοίκους του, συμπληρώνοντας το παζλ της ιστορίας μας με χαμένα και λησμονημένα κομμάτια της. Το έγγραφο έχει ως εξής:
Ο Αρδαμερίου Κωνστάντιος1
Εν Γαλατίστη σήμερον τη εικοστή ενάτη του μηνός Ιουλίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού ογδοηκοστού πέμπτου έτους ημέραν δε της εβδομάδος δευτέραν και ώραν μετά μεσημβρίαν ογδόην παραστάς ενώπιον εμού του Κωνσταντίνου Γιαννακίτσα χρέη γραμματέως εκτελούντος της ιεράς Επισκοπής Αρδαμερίου και των κάτωθι μαρτύρων Ζαχαρία Κατακάλου2 ιατρού, Κώνστα Πολύζου2 κτηματίου, Εμμανουήλ Κατακάλου2 κτηματίου, Γεωργίου Μπούρδα2 κτηματίου, Αθανασίου Παπούλιου2 κτηματίου, Νικολάου Χουζούρη2 κτηματίου, και Χαϊδευτού Δημητρίου3 παντοπώλου κατοίκου του χωρίου Ρεσιτνικίων, παραστάς λέγων ο Δημήτριος Σαράφος4 κάτοικος του χωρίου Ρεσιτνικίων, ποιμήν προβάτων, γνωστός μοι και άσχετος πάσης συγγενείας ωμολόγησεν ότι θέλει να συντάξη την διαθήκην του. Αφού εβεβαιώθην ότι ο διαθέτης έχει σώας τας φρένας προσεκάλεσα τους ειρημένους μάρτυρες γνωστούς μοι και μη εξηρημένους υπό του νόμου, να υποσχεθώσι εν βάρει συνειδήση, ότι θα φυλάξωσι μυστικόν παν ό,τι ακούσωσι παρά του διαθέτου μέχρι του θανάτου αυτού. Τότε ο διαθέτης ενώπιον εμού και των μαρτύρων είπε τα εξής, άτινα καταχωρίζω αυτολεξεί.
α: αποκαθιστώ κληρονόμους μου τους υιούς μου Γεώργιον5 και Αθανάσιον6 και τας θυγατέρας μου Τρυγώνα7 και Στεργιανήν8.
β: εις τον υιόν μου Γεώργιον αφίνω μίαν οικίαν εισώγειον με δύο ουντάδες και περιοχής γειτνιάζουσαν ένθεν με την οικίαν του Κυπαρίσση Βαβδινού, ένθεν με τας οικίας Χρήστου Βλάχου9 και Νικολάου Χαλκιά10, και ένθεν με δρόμον.
γ: έν κομμάτι αμπέλι εκ μιας σποράς εις θέσιν Στρέματα γειτνιάζον ένθεν με αμπέλι του Γιάννη Σταύρου11, ένθεν με τοιούτον του Γεωργίου Κρανιώτη12 και ένθεν με το του Βασιλείου Κατσίκα13.
δ: έτερον αμπέλι εκ μιας σποράς εις θέσιν Αξονιαίς14 όπερ γειτνιάζει ένθεν με αμπέλι του Δημητρίου Κολυμπάνου15, ένθεν με τοιούτον του Αναστασίου Βουλγαρούδη16 και ένθεν με το του Ζαχαρία Γιαγκούλα.
ε: έτερον αμπέλι εκ μιας σποράς εις θέσιν Γιοβάν γειτνιάζον με αμπέλι του Στεργίου Σαράφου17 και ένθεν με χωράφι του Βασιλείου Κατσίκα.
στ: έτερον αμπέλι εις θέσιν Μανώλη Πλάγια18 εκ μιας σποράς γειτνιάζον με άμπελον του Μόσχου Σφόλκου19, και ένθεν με τοιούτον του Νικολάου Μήτσου και με νέραντζι20.
ζ: τετρακόσια αριθ. 400 αιγία διαφόρου ηλικίας και μεγέθους, τρία αγελάδια, τρεις βόδας αροτήρας, έν άλογον και δύο όνους.
Εις τον υιόν μου Αθανάσιον αφίνω το ήμισυ ανώγειον σπίτι εν ω κατοική συνιστάμενον εξ ενός δωματίου και περιοχής εις το όπισθεν το μέρος, γειτνιάζον ένθεν με την οικίαν του Χαϊδευτού Δημητρίου, ένθεν με την οικίαν του Γεωργίου Τσιγκάνου21, και ένθεν με την του Γεωργίου Σαράφου.
β: μίαν άμπελον εις θέσιν Στρέμματα εκ μιας σποράς γειτνιάζουσαν ένθεν με την άμπελον του Σαραφιανού Τσαυντάρη22, ένθεν με την του Γεωργίου Σαράφου και ένθεν με την του Γεωργίου Κρανιώτου.
γ: έτεραν άμπελον εις θέσιν Αξονιαίς εκ μιας σποράς γειτνιάζουσαν με άμπελον του Στεργίου Σαράφου και ένθεν με την των αδελφών Βουλγαρούδια.
δ: ετέραν άμπελον εις θέσιν Γιοβάν εκ μιας σποράς γειτνιάζουσαν με άμπελον των Μοσχοπουλάδων23, ένθεν με τοιαύτην του Γεωργίου Τσιγκάνου, και ένθεν με την του Βασιλείου Κατσίκα.
ε: ετέραν άμπελον εις Μανώλη Πλάγια εκ μιας σποράς γειτνιάζουσαν με τοιαύτην του Στεργίου Σαράφου, Γεωργίου Σφόλκου και με νέραντζι.
στ: μίαν αχυρώνα γειτνιάζουσαν με τοιαύτη του Στέργιου Σαράφου και Γεωργίου Μησωρά24.
Εις την θυγατέρα μου Τρυγώνα αφίνω είκοσι αιγίδια και μίαν προβατίναν.
Εις την θυγατέρα μου Στεργιανήν αφίνω είκοσι αιγίδια και μίαν προβατίναν.
Εις τον υιόν μου Γεώργιον αφίνω εκ μίαν άμπελον εις θέσιν Γιοβάνη εξ ημισείας σποράς γειτνιάζουσαν με άμπελον του Γιάννη Μαντσούκα25, ετέρωθεν με τοιαύτην του Δημητρίου Καϊδαντζή26 και ένθεν με την του Στεργίου Σαράφου.
Μετά ταύτα υπενθήμησα εις τον διαθέτην εάν έχει να προσθέση άλλο τι ακόμη, απήντησεν ότι αφίνει εις το σχολείον της πατρίδος του την ετέραν ημίσειαν οικίαν εν η κατοική ο υιός του Αθανάσιος μετά της έμπροσθεν περιοχής, ήτη γειτνιάζει με την ημίσειαν οικίαν του υιού του Αθανασίου, με την οικίαν του Στεργίου Σαράφου ένθεν με την οικίαν του Χαϊδευτού Δημητρίου και ένθεν με δρόμον. Επί τέλους είπον αυτώ αν θέλει ν' αφίσει ελεημοσύνας εις κοινωφελή και φιλανθρωπικά καταστήματα· απήντησεν ότι αύτη και μόνη είναι η περιουσία του και τοιαύτη η του τελευταία θέλησις και ότι προσδιωρίζει εκτελεστάς της διαθήκης του ταύτης τους συγχωρίους του Χαϊδευτόν Δημητρίου και Μανώλην Γερογιάννην27 και τον Αργύριον Γεωργάκην εκ Δουμπιών. Προς πίστωσιν των ανωτέρω συνετάχθη η παρούσα διαθήκη και αναγνωσθείσα μεγαλοφώνως και ευκρινώς εις επήκοον του διαθέτου και των μαρτύρων και ιδία παρ' εκάστω αυτών παρατηρηθείσα υπεγράφη παρά του εντολέως αυτού Αιδεσιμωτάτου Παπακωνσταντίνου Παπαγεωργίου, άτι του διαθέτου ομολογήσαντος άγνοιαν γραμμάτων, των μαρτύρων και εμού.
Ο Διαθέτης
Δημήτριος Σαράφος βεβαιώ τα άνωθεν και ως αγράμματος υπογράφομαι παρά του Αιδεσιμωτάτου Παπακωνσταντίνου Παπαγεωργίου
Οι μάρτυρες
Ζαχαρίας Κατακάλου
Κώνστας Πολύζου
Εμμανουήλ Κατακάλου
Γεώργιος Μπούρδας
Αθανάσ. Παπούλιου
Νικόλαος Χουζούρη
Χαϊδευτός Δημητρίου
Ο Συμβολαιογραφών Γραμματευς
Κωνσταντίνος Γιαννακίτσας

Ο εγγονός του διαθέτη Δημήτριος Γεωρ. Σαράφης και η σύζυγός του Μορφούλα Ζαχαρία

Σχόλια
1. Ο Κωνστάντιος Ματουλόπουλος υπήρξε Επίσκοπος Αρδαμερίου από το 1876 έως το 1889. Έδρα της Επισκοπής Αρδαμερίου εκείνη την εποχή ήταν η Γαλάτιστα.
2. Πρόκειται για τους προκρίτους (αζάδες) της Γαλάτιστας εκείνης της εποχής, άτομα συνήθως μορφωμένα ή καλής οικονομικής κατάστασης.
3. Δεν γνωρίζουμε τίποτε για τον μάρτυρα Χαϊδευτό Δημητρίου, παντοπώλη, που αναφέρεται εδώ. Το "Δημητρίου" μάλλον πρόκειται για πατρώνυμο και όχι για επίθετο, όπως συνηθιζόταν επί τουρκοκρατίας. Εκείνη την εποχή βέβαια διασώζεται στον Άγιο Πρόδρομο και το όνομα του μουχτάρη (προέδρου) του χωριού, με το όνομα Χαϊδευτός Χαϊδευτού, αλλά είναι άγνωστη η μεταξύ τους συγγένεια ή η πιθανή ταύτισή τους.
4. Πρόκειται για τον διαθέτη της συγκεκριμένης διαθήκης. Ο Δημήτριος Αθανασίου Σαράφος πρέπει να γεννήθηκε γύρω στα 1820. Παντρεύτηκε το 1843 (σύμφωνα με καταγεγραμμένη μαρτυρία του αδερφού του παππού μου, Αλέξανδρου Σαράφη) με την Τριανταφυλλιά Τσαβδαρά και έκαναν τέσσερα παιδιά, τον Θανάση και τον Γεώργιο, την Τρυγόνα και την Στέλλα (Στεργιανή). Ο Δημήτριος Σαράφος πέθανε το 1896. Είναι αξιοσημείωτο ότι από τον συγκεκριμένο Δημήτριο Σαράφο και από τον αδερφό του Αστέριο, που αναφέρεται στη συνέχεια στο έγγραφο, προέρχονται όλοι οι κλάδοι της οικογένειας Σαράφη του Αγίου Προδρόμου!
5. O Γεώργιος Δ. Σαράφης γεννήθηκε είτε το 1853 (σύμφωνα με εκλογικό κατάλογο του 1914), είτε το 1845 (μαρτυρία Αλέξανδρου Σαράφη). Παντρεύτηκε την Ευθυμία Αυγέρου το 1882 και έκαναν μαζί 7 παιδιά: τον Δημήτριο (Μήτρη), τον Χρήστο, την Αικατερίνη (σύζυγο Δημητρίου Γραμμένου), την Τριανταφυλλιά (σύζυγο Μιλτιάδη Κολυμβάνου), την Μαρία, την Ελένη (σύζυγο Ιωάννη Βατζόλα) και την Θεανώ που παντρεύτηκε στην Αθήνα. Ο Γεώργιος πέθανε το 1943.
6. Για τον Αθανάσιο Δ. Σαράφη δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα. Είχε 4 παιδιά, τους Ιωάννη, Δημήτριο, Μαρία (σύζυγο Γεωργίου Παπαθανασίου) και Τριανταφυλλιά (σύζυγο Γεωργίου Σατραζάνη). Πρέπει να πέθανε πριν το 1914, μια και δεν αναφέρεται στους πρώτους εκλογικούς καταλόγους του χωριού.
7. Η Τρυγόνα Δ. Σαράφη παντρεύτηκε τον ιερωμένο Αθανάσιο παπα-Γρηγόρη από τον Γεροπλάτανο. Οι απόγονοί τους σήμερα ονομάζονται Παπαγρηγορίου.
8. Η Στεργιανή Δ. Σαράφη παντρεύτηκε τον Απόστολο Ιγγλέζο ή Ιγγλέζη (Εγγλέζο) από τον Άγιο Πρόδρομο.
9. Για τον Χρήστο Βλάχου δεν γνωρίζουμε τίποτε. Όμως γνωρίζουμε ότι είχε δύο παιδιά, τον Φίλιππο (γεννηθέντα το 1877) και τον Δήμο (γεννηθέντα το 1879). Άλλα μέλη της οικογένειας των Βλάχων είναι οι Θεόδωρος Γεωργίου Βλάχου (γεννηθείς το 1853), ίσως αδερφός του Χρήστου, και ο γιος του προηγούμενου Ανδρέας. Η οικογένεια αυτή πιθανόν να εγκατέλειψε το χωριό μας, ή να άλλαξε επίθετο, μια και δεν διασώζεται αυτό στον Άγιο Πρόδρομο.
10. Δεν γνωρίζουμε πότε γεννήθηκε ο Νικόλαος Χαλκιάς. Γνωρίζουμε όμως ότι είχε παιδιά τους Αναστάσιο, παντοπώλη (γενν. 1863) και τον Δημήτριο, εργάτη (γενν. 1882).
11. Ο Ιωάννης Σταύρου ίσως είναι μέλος της οικογένειας Σταυρούδη.
12. Ο Γεώργιος Αθ. Κρανιώτης είχε παιδιά τους Αθανάσιο (γενν. 1867), Βασίλειο (γενν. 1873), Χρήστο (γενν. 1875) και Ιωάννη (γενν. 1885).
13. Ο Βασίλειος Αστερίου Κατσίκας, γεωργός στο επάγγελμα, γεννήθηκε το 1850. Κόρη του ήταν η Αννέτα (γενν. 1904), σύζυγος Γεωργίου Ι. Σαράφη.
14. Η τοποθεσία Αξονιές, αν δεν κάνω λάθος, βρισκόταν κάτω από το βουνό Νέυφτος, μπροστά από την τοποθεσία Λομπάρδες, λίγο παραπάνω από το εξωκλήσι του Αγίου Ραφαήλ. Το κλίμα της περιοχής ήταν εύκρατο, και ευνοούσε την καλλιέργεια αμπελιών.
15. Δεν γνωρίζουμε αν αναφέρεται στον Δημήτριο Κολυμπάνο ή στον γιό του Δήμο. Ο Δημήτριος Κολυμπάνος είχε παιδιά τους Δήμο, Αστέριο και Ιωάννη (γενν.1848). Ο Δήμος Κολυμπάνος είχε παιδιά τους Αθανάσιο (γενν. 1873) και Δημήτριο (γενν. 1873), στο επάγγελμα γεωργοί.
16. Ο Αναστάσιος Βουλγαρούδης ή Βούλγαρης είχε αδέρφια τους Πέτρο και Παναγιώτη Βουλγαρούδη. Ο Παναγιώτης Βουλγαρούδης ή Αναγνώστου πούλησε το 1887 την οικογενειακή του μερίδα στα αδέρφια του (σύμφωνα με άλλο έγγραφο της Επισκοπής Αρδαμερίου) και παντρεύτηκε στο Παλαιόκαστρο την Παγώνα Γκογκόση, αλλάζοντας και ο ίδιος το επίθετό του σε Γκογκόσης (εφημερίδα "Τα Αηδόνια", του Πολιτιστικού Συλλόγου Παλαιοκάστρου, Τεύχος 5, 2005). Ο Πέτρος Βουλγαρούδης ή Αναγνώστου είναι ο πρόγονος της οικογένειας Αναγνώστου στο χωριό μας.
17. Ο Στέργιος Αθανασίου Σαράφος ήταν αδερφός του διαθέτη Δημήτριου Σαράφου. Παιδιά του ήταν ο Κωνσταντίνος (παντρεύτηκε την Παγώνα Ντάσιου) και η Ευαγγελία (σύζυγος Βασιλικού Βατζόλα).
18. Η τοποθεσία "Μανώλη Πλάγια" ή του "Μανώλη το πλάι" βρίσκεται επάνω και δεξιά από το εξωκλήσι του Αγίου Χριστοφόρου. Εκεί είχαν παλιά καλύβες οι Σαραφάδες.
19. Ο Μόσχος Μιχαήλ Σφόλκου, κτηματίας, γεννήθηκε το 1833. Είχε παιδιά τους Παναγιώτη (γενν. 1857), Αστέριο (γενν. 1868) και Μιχαήλ (γενν. 1878), αμφότεροι στο επάγγελμα εργάτες. Μάλιστα διασώζεται στην περιοχή που αναφερόμαστε και το τοπωνύμιο "Τ' Σφόλκου η μπαξές".
20. Δεν γνωρίζουμε αν εννοεί κάποια τοποθεσία ή κάποιο δέντρο, το οποίο αποτελούσε σύνορο.
21. O Γεώργιος και ο Ιωάννης (γενν. 1834) ήταν παιδιά του Στεριανού Τσίγκανου, στο επάγγελμα κτηματίες. Ο Γεώργιος που αναφέρεται εδώ είχε παιδιά τους Στεριανό (γενν. 1861), Γεώργιο (γενν. 1867) και Βασιλικό (γενν. 1873).
22. Ο Σαραφιανός Γεωργίου Τσαβνταράς ή Τσαυντάρης (γενν. 1838), γεωργός στο επάγγελμα, ήταν κουνιάδος του διαθέτη Δημητρίου Σαράφου, ο οποίος είχε παντρευτεί την αδερφή του Τριανταφυλλιά.
23. Οι Μοσχόπουλοι είναι οικογένεια του Αγίου Προδρόμου. Στην περιοχή που βρίσκεται το εν λόγω αμπέλι υπάρχει το τοπωνύμιο "Τ' Μοσχόπουλ' η μπαντίνα".
24. Δεν γνωρίζουμε πότε γεννήθηκε ο Γεώργιος Μισουράς ή Μησωράς. Ήταν πατέρας του Χρήστου Μισουρά (γενν. 1873).
25. Δεν γνωρίζουμε πότε γεννήθηκε ο Γιάννης Μαντζούκας. Πάντως είχε παιδιά τους Απόστολο (γενν. 1848), ποιμένα, Νικόλαο (γενν. 1849), ποιμένα, Γεώργιο (γενν. 1858), γεωργό και Βαγγέλη (γενν. 1870), ποιμένα.
26. Επίθετο που έχει εκλείψει από τον Άγιο Πρόδρομο. Ο Δημήτριος Καϊδαντζής ήταν πατέρας του Ιωάννη Καηδατζή (γενν. 1878), υποδηματοποιό στο επάγγελμα.
27. Ίσως πρόκειται για τον Μανώλη Βατζιόλα (γενν. 1847) του Ιωάννη (Γερογιάννης;), στο επάγγελμα κτηματία.

2 σχόλια:

  1. Ενα μεγαλο μπραβο που συνεχιζεται να κρατατε ζωντανη την ιστορια.η καταγωγη μου ειναι απο τον αγιο προδρομο χαλκιδικης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Επειδή ενδιαφέρομαι για τα γενεαλογικά δέντρα του χωριού μας, θα ήθελα να επικοινωνήσουμε για να μου δώσετε πολύτιμες πληροφορίες για την οικογένεια Μαντζούκα, και να σας δώσω κι εγώ ότι πληροφορίες έχω. Ευχαριστώ εκ των προτέρων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή