Ένοπλα ελληνικά σώματα από την Χαλκιδική το 1912 (Μουσείο Μπενάκη)

1912. Χρονιά ορόσημο για την Μακεδονία, καθώς απελευθερώνεται η Θεσσαλονίκη, η κεντρική και δυτική Μακεδονία, ανοίγοντας τον δρόμο και για πολλές από τις υπόλοιπες, υπόδουλες στους Τούρκους, ελληνικές περιοχές. Είχε ήδη προηγηθεί η αιματηρή κατάπνιξη της επανάστασης του 1821, 1854 και 1878, ο "πόλεμος των 30 ημερών" του 1897, καθώς και άλλες προσπάθειες ξεσηκωμού. Στην διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, ένοπλες ελληνικές ομάδες δραστηριοποιούνταν στην περιοχή, για να προετοιμάσουν το έδαφος για την απελευθέρωση.

Στις 5 Οκτωβρίου 1912, αρχίζει ο Α' Βαλκανικός πόλεμος. Ενώ ο ελληνικός στρατός προελάυνει προς Βοράν, σώμα προσκόπων με αρχηγό τον Βασίλειο Παπακώστα αποβιβάζεται στην Βόρεια Χαλκιδική και προχωράει προς το εσωτερικό της. Στο σώμα αυτό μπολιάζονται και πολλοί Χαλκιδικιώτες, το σώμα χωρίζεται σε μικρότερες ομάδες, οι οποίες μέχρι τα μέσα του μηνός Οκτωβρίου εκδιώκουν τις τουρκικές φρουρές από την Βόρεια και κεντρική Χαλκιδική. Η Θεσσαλονίκη παραδίδεται στον ελληνικό στρατό στις 26 Οκτωβρίου, και δίνεται διαταγή στο 1ο Τάγμα Κρητών να κατευθυνθεί στη Χαλκιδική, για να καταλάβει και να απελευθερώσει και επισήμως την περιοχή. Ένας πόθος αιώνων γίνεται πραγματικότητα.

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, πολλοί ντόπιοι οπλαρχηγοί και στρατιώτες συμμετείχαν στα σώματα προσκόπων. Γνωστά ήταν τα ένοπλα σώματα του Μήτσιου Γιοβάνη από την Παλαιόχωρα, του Γιάννη Ράμναλη, του Γεωργίου Γαλανόπουλου, του Αθανάσιου Μινόπουλου από την Βαρβάρα κ.ά.

Πληροφορίες για αυτή την περίοδο παίρνουμε από διάφορες πηγές, από ημερολόγια οπλαρχηγών και ιστορικά ενθυμήματα, επιστολές κτλ. Στο Μουσείο Μπενάκη, διασώζονται και κάποια πολύτιμα, για αυτή την εποχή, αρχεία. Πρόκειται για καταλόγους με τα έξοδα των ενόπλων μονάδων, οι οποίες αναφέρουν ονόματα στρατιωτών σε κάθε μονάδα, ονόματα προμηθευτών - κυρίως από την περιοχή του Πολυγύρου - και τα αναλώσιμα υλικά της κάθε ομάδας.

Όσον αφορά τον Άγιο Πρόδρομο, ανάμεσα στους στρατιώτες του σώματος του Μήτσιου Γιοβάνη, αναφέρεται και ο Νικόλαος Γεωργίου από τα Ρεσιτνίκια. Δεν γνωρίζουμε με σιγουριά σε ποιον αναφέρεται. Ίσως πρόκειται για έναν εκ των δύο: Νικόλαο Γεωρ. Βατζόλα, γεωργό (1861-;) ή Νικόλαο Γεωρ. Κοκκώνη, παντοπώλη (1866-1947).