Ο Άγιος Πρόδρομος, βρίσκεται στην κεντρική Χαλκιδική. Απέχει από την πρωτεύουσα, τον Πολύγυρο, μόλις 14 km. και από την Θεσσαλονίκη 50 km. Μετά την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, υπάγεται στον Δήμο Πολυγύρου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το χωριό κατοικείται από 452 κατοίκους, οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την εστίαση και τουρισμό, ή εργάζονται στα μεταλλεία Γερακινής (και παλαιότερα στου Βάβδου).

Η γραφική τοποθεσία στην οποία είναι χτισμένος ο Άγιος Πρόδρομος, με τον Ρεσετνικιώτη ποταμό - ή Τρανό λάκκο, ο οποίος αποτελεί μία από τις πηγές του Ολύνθιου - να διαρρέει το χωριό, τα παραδοσιακά σπίτια και την αναπαλαιωμένη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (χτισμένη το 1851), το καθιστούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών. Στις παραδοσιακές ταβέρνες - 9 στον αριθμό - ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί το πασίγνωστο σουβλάκι Αγίου Προδρόμου, παραδοσιακό ψωμί και γλυκά, μέλι, καφέ κτλ.

Σημαντικές εορτές αποτελούν η Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, το πανηγύρι στο εξωκλήσι του Αγίου Προδρόμου στις 28-29 Αυγούστου, το οποίο μάλιστα από τα παλαιά χρόνια συγκέντρωνε πλήθος πιστών, το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου, του Αη-Γιώργη, του Αη-Λια, της Αγ. Άννας.

Στην μακραίωνη ιστορία του, στο χωριό έχουν διασωθεί και πολλά έθιμα, όπως “Οι Φουταροί”, που ψάλουν τα τοπικά κάλαντα την παραμονή των Θεοφανείων, “Οι φουτχιές” που ανάβουν στις πλατείες του χωριού την παραμονή της Γεννήσεως του Αγίου Προδρόμου στις 23 Ιουνίου, το παραδοσιακό μασκάρεμα των παιδιών τις Απόκριες, η λιτανεία της ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής και άλλα πιο ξεχασμένα, όπως “Οι Λαζαρίνες”, “Το έθιμο της σ’χωρήσεως”.

1/6/13

Τοπωνύμια Γαλάτιστας (1880)

Τα τοπωνύμια ενός γεωγραφικού χώρου, όπως έχουν διασωθεί στην τοπική συλλογική μνήμη, παρέχουν πλήθος πληροφοριών για την ιστορία αυτού του τόπου, όπως και των ανθρώπων που έδρασαν και έζησαν σε αυτόν. Με το πέρασμα όμως των χρόνων, τα τοπωνύμια αυτά είτε εγκαταλείπονται, είτε παραλλάσονται, είτε λησμονούνται. Η χρήση και οι ιδιοκτήτες της γης αλλάζουν, όπως και η οικιστική δόμηση της περιοχής, οι περιβαλλοντικές συνθήκες και οι ασχολίες των κατοίκων, σύμφωνα πάντα με τις νέες ανάγκες και τάσεις που φέρνει η κάθε εποχή. Έτσι, ελάχιστα από αυτά τα τοπωνύμια φτάνουν μέχρι τις μέρες μας απαράλλαχτα.

Εκτός από την συλλογική μνήμη, τα αρχεία μιας περιοχής (κτηματικοί και φορολογικοί κατάλογοι, τίτλοι ιδιοκτησίας, ιδιωτικά συμφωνητικά κτλ.) αποτελούν μία άριστη πηγή για την άντληση πληροφοριών σχετικά με τα τοπωνύμια, δίνοντας πληροφορίες τόσο για την παλαιότητά τους, όσο και για τις αλλαγές που τυχόν υπέστησαν με τα χρόνια.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Οθωμανοί συνέτασαν ανά τακτά χρονικά διαστήματα φορολογικά κατάστιχα των περιουσιακών στοιχείων των υπηκόων τους, για φορολογικούς κυρίως λόγους. Ένας τύπος κατάστιχου είναι και το γιοκλαμά, που σημαίνει επιθεώρηση, και στο οποίο αναγράφονται όλοι οι αρχηγοί των οικογενειών ενός οικισμού, τα περιουσιακά τους στοιχεία (σπίτια, χωράφια, μαγαζιά, μπαχτσέδες κτλ) και πληροφορίες για την αξία και την τοποθεσία του καθενός από αυτά. Έτσι αποτελούν έναν αληθινό θησαυρό για τους ερευνητές της γεωγραφικής ονοματοδοσίας.
 
Όσον αφορά την Χαλκιδική, τα Οθωμανικά αρχεία που διασώζονται στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας, παρέχουν πλήθος στοιχείων για όλα τα χωριά του νομού. Προϋπόθεση αποτελεί η γνώση της τουρκικής, και δη της παλαιοτουρκικής γλώσσας και η τοπική ιστορία και γεωγραφία.
 
Στον Φάκελο 238 του Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας (ΓΑΚ/ΙΑΜ/ΟΘΩΜΑΝΙΚΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ/Φάκελος 238), διασώζεται ένα γιοκλαμά από την Γαλάτιστα. Πρόκειται για μια κτηματική επιθεώρηση του Απριλίου του 1880, με αρκετά ονόματα Γαλατσάνων ιδιοκτητών και των κτημάτων τους. Δεν λείπουν βέβαια και αρκετά τοπωνύμια, μερικά από τα οποία μάλιστα μεταφράστηκαν μεταγενέστερα στα ελληνικά. Άλλα πάλι είναι γραμμένα μόνο στην παλαιοτουρκική.
 
Παρακάτω, γίνεται μία προσπάθεια μεταγραφής αυτών των τοπωνυμίων. Όσα είναι δυσανάγνωστα ή υπήρχε αδυναμία μεταγραφής παραλήφθηκαν, εκτός από μερικά που παρουσιάζονται με ερωτηματικό.
 
Καλή ανάγνωση!
 
Μπαμπακιά
Μανώλη Κλαδί
Καλημέρη Βαβδινού
Παναγιά
Σγούρος
Μπανίκοβα
Πατσιτάρα
Τσαϊρι
Αγία Παρασκευή - Βούρλα
Λουριά
Πόρος μπάρα
Κεραμαριά
Λάκκες
Βρύση Καραμπατάκη
Λουτοκιά;
Γούρνα
Αποστόλη κλαδί
Λούστρα
Μυγδαλιές
Γούτα Καραγάτσι
Στίνη αμπέλι
Σισμάνη αβούλα
Παλιόμπαρα
Νταραβέρη
Πηγαδούδια
Αμπαρά ______;
Τούμπες
Παλιόμυλος αζμάκες
Ζαλάχα
Παλιοκκλησιά
Σακαλή ελιές
Κονιαρόσυρμα
Καμπά; αγκουρνιτσιά
Αη-Γιώργης
Καραγάτσια
Αη-Δημήτρης
Ξηρόλακκας
Άγιοι Ανάργυροι
Μανδρινούδα
Οικονόμου λάκκος
Ραχώνα
Κοκκώνη ελιές
Λευκάδια
Κούτρα
Κουμαριώτη
Λότσκα
Μεγάλα τσαϊρια
Τσακάλη
Ξερή Φουσκίνα;
Τσαπάρα; κερασιές
Παλιόμαντρα
Καλιγά αλώνια
Καραγιάννης
Ραγώνη; μύλος
Τσερλίκα; τροχαλιές
Ανδρινού λάκκος
Μαυρουδή ελιές
Βίλλα ελιές
Κοκκάλα
Σαμαρά σουλνάρα
Κουρμπέτη
Καρούδες
Ταρκούδια;
Μελισσινού;
Στριβάδια
Ξηρόβρυση
Τηγάνη ελιές
Μαρίσιου; ελιές
Μάρμαρα
Αγρελιά
Τούμπα Πουρνάρη
Σύρμα της μάνας;
Πατσιλό
Βρυσούδες
Κλήματα
Βρωμονιέρι
Καραμπατάκη βάτα
Σκουντράνη αγκορτσές
Κορυφούδα